Jučerašnji nasilni upad u Državni univerzitet u Novom Pazaru, odnosno sukobe građana i policije, predsjednik Srbije Aleksandar Vučić pokušao je iskoristiti da podigne tenzije između Bošnjaka i Srba u Sandžaku s ciljem da višemjesečne proteste studenata kompromituje. Suočen sa nikad većim unutrašnjim i vanjskim pritiskom Vučiću ponestaje opcija.
Na Državni univerzitet u kojem su se nalazili studenti ušli su prorektor i privatno obezbjeđenje iz Kraljeva. Predstavili su se kao policajci izbacivši studente iz zgrade pod izgovorom da je izbio požar. Ubrzo je stigla policija ispred zgrade univerziteta sprječavajući studente da se vrate unutra, a nakon čega je došlo do sukoba policije i građana. Pojedinci među okupljenima uputili su uvrede Srbima. Više osoba je tom prilikom povrijeđeno.
Vučić je za sve optužio “ekstremiste” koji koriste studente za “antisrpsku” politiku te dodao da je razočaran koalicionim partnerima u Vladi Srbije, predsjednikom Strane pravda i pomirenje Usamom Zukorlićem i liderom SDP-a Srbije Rasimom Ljajićem. Predsjednica Skupštine Srbije Ana Brnabić također je fokus prebacila na međunacionalne odnose Bošnjaka i Srba.
Zukorlić je u reakciji osudio uvrede pojedinaca koje su bile upućene Srbima, a zatim za sve optužio Ljajića iz čije stranke dolazi gradonačelnik Novog Pazara.
“Ovakve probleme imamo samo tamo gdje je Rasim na vlasti”, rekao je Zukorlić.
S druge strane Ljajić je kazao da Novom Pazaru nisu potrebna privatna obezbjeđenja, niti ratni veterani, a još manje vrijeđanja na nacionalnoj i vjerskoj osnovi ili napadi na policiju. Ubrzo je uslijedio odgovor Vučića koji je večeras na RTS-u kazao da je “užasnut” reakcijama obojice.
Ipak, u fokus je stavio izjavu Ljajića ističući da je predsjednik SDP reletivizovao napad na policiju spominjanjem privatnog obezbjeđenja.
Odnosi između Vučića i Ljajića su, po informacijama Istrage u silaznoj putanji od početka protesta u Srbiji vjerovatno iz razloga što predsjednik SDP-a nije verbalno davao podršku lideru SNS-a. Kao što se vidjelo iz jučerašnjih događaja svako uplitanje Bošnjaka u procese koji se trenutno dešavaju u Srbiji dovodi ih u nezgodnu situaciju gdje se njihov angažman za vlast ili protiv nje uvijek može prebaciti na polje međunacionalnih odnosa, prostor u kojem Aleksandar Vučić suvereno vlada. Preko Bošnjaka u Novom Pazaru i generalno u Srbiji se ne mogu lomiti stvari i opozicija ima odgovornost da skrene fokus na mjesta gdje Vučić nije u stanju povuči jučerašnji potez.
Bošnjaci definitivno neće biti prevaga u borbi građana Srbije protiv Vučićevog režima. Istina, ovo jeste pitanje koje se i njih tiče, ali svako direktno uplitanje dovodi ih u opasnost da budu mehanizam za unutarsrpske obračune, praktično kolateral. Vučić neće pasti u Novom Pazaru.
Trenutak u kojem se vlast u Srbiji odlučila da inicira incident u Novom Pazaru za nju nikad nije bio teži, kako na unutrašnjem, tako i na vanjskom planu.
Dešavanja u ovom gradu upravo treba gledati kroz tu prizmu. Vučić protiv sebe trenutno u Srbiji ima širok spektar političkih protivnika od krajnje ljevice, liberala pa sve do krajnje desnice koji svakodnevno u nizu mjesta u Srbiji protestima narušavaju i nagrizaju njegov legitimitet, povremeno preuzimajući njegov vlastiti narativ, a čemu on nema snagu da se odupre osim svakodnevnom represijom i propagandom. To se moglo primjetiti u obraćanju Mila Lompara na vidovdanskim protestima u Beogradu gdje je pozvao na “srpski integralizam”.
Istovremeno, dugogodišnje kreiranje narativa o “bratskoj” Rusiji Vučiću je došlo na naplatu. Uprkos ambivalentnim porukama iz Moskve u kojima se kritikuje “obojena revolucija” u Srbiji, a u isto vrijeme neslužbenim kanalima podržavaju protesti, kroz proruske kanale na društvenim mrežama, a i od ličnosti koje nisu formalno zvaničnici Rusije ali koje uvijek djeluju u skladu sa interesima Moskve, svakodnevno se nagriza pozicija Aleksandra Vučića.
Izjave ideologa Aleksandra Dugina ili režisera Emira Kusturice koji otvoreno govore o kraju Vučićevog režima govore u prilog tome. Suštinska poruka iz Moskve je da računaju i na njegov pad. Da je vrag odnio šalu govori činjenica da se u ređimskim medijima prvi put pojavila otvorena kritika Moskvi.
U kombinaciji sa obećanjima koje je Vučić dao Briselu o približavanju EU, pronalaženjem rješenja na Kosovu ili koncesijama po pitanju iskopavanja litijuma Vučić nema ni jednog vanjskog igrača na kojeg bi se mogao do kraja osloniti i od kojeg nije uslovljen bilo čime, eventualno Kinezima koji nemaju snagu kao nabrojani da utiču na formiranje narativa u srpskom društvu i u tom smislu ne miješaju se u trenutna dešavanja. Također on zavisi od Amerikanaca po pitanju NIS-a, kojem su danas ponovo odgođene sankcije.
Dodatno, da stvari sa Moskvom ne stoje najbolje govore optužbe ruskih vlasti o “pucnju u leđa Rusiji” zbog isporuke oružja Ukrajini. Nešto što je svima poznato već dvije godine, sada se vadi iz ladice s ciljem pritiska na Vučića.
Vučić je u poziciji da koju god stranu otvoreno uzme dobiće ili direktan upliv Zapada ili Rusije s ciljem njegovog konačnog rušenja. Čini se da je isteklo vrijeme sjedenja na dvije stolice. S jedne strane Zapad ima snagu da pomogne protestima ekonomskim pritiskom na Srbiju koja praktično zavisi od EU, a sa druge strane Rusija kreiranjem narativa posrednim kanalima da Vučić ugrožava nacionalne interese Srba na Kosovu, u Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori i generalno regionu.
Vučićeve opcije za izazivanje krize u BiH, Kosovu ili Crnoj Gori, koje bi mu definitivno popravile poljuljani rejting, ograničene su potrebom da održi kakve takve odnose sa Zapadom i SAD-om, a istovremeno izbjegavanje da interveniše na sjeveru Kosova, što Rusija vjerovatno priželjkuje da bi se otvorila nova kriza u Evropi, može biti jedan od razloga za sve brutalnije pritiske iz Moskve. Šta god da uradi u nevolji je.
Da stvar bude gora, čak i da ne postoji spomenuti pritisak iz vana Vučić ostaje suočen sa nezadovoljstvo građana Srbije koje najmanje uporišta ima u ideološkim razlikama, a najviše u autokratskom djelovanju Aleksandra Vučića, u čijim rukama leži sva politička moć, koja nema bilo kakav korektivni faktor. Moć je tamo gdje je Vučić, bio on predsjednik, premijer, poslanik u Skupštini Srbije ili samo lider stranke.
Sve to drži proteste živim. S tim u vezi Vučić se “okrenuo” Bošnjacima u Sandžaku, u nacionalnom smislu najosjetljivim dijelu Srbije, u pokušaju da među građane, Bošnjake i Srbe, unese nemir koji će on kao “istinski” lider ugasiti i spriječiti potencijalne sukobe. Želi stvoriti percepciju da studentski protesti imaju antisrpske ciljeve kroz stavljanje fokusa na nekoliko pojedinaca koji su uzvikivali uvrede upućene Srbima, da nemaju nikakve veze sa borbom za pravednije i funkcionalnije društvo i da praktično ruše Srbiju. Krizu vlasti Vučić preoblikuje u krizu međunacionalnih odnosa Srba i Bošnjaka jer šta mu je drugo preostalo?
