Nakon što je ambasador i specijalni predstavnik EU u BiH Luigi Soreca poručio da krizu u Bosni i Hercegovini ne mogu riješiti Brisel niti EUFOR, niti da se tome treba nadati, Trojka se našla u sličnoj situaciji kao SDA tokom pregovora o izbornoj reformi 2021. godine, da ih predstavnici EU guraju u gotovo siguran politički poraz.
Dodatno, Soreca je u intervju za Nezavisne kazao da institucije u BiH moraju same riješiti krizu, praktično odbijajući mogućnost da visoki predstavnik Christian Schmidt ponovo interveniše i imenuje ministra sigurnosti, a na čemu insistiraju stranke Trojke.
“Naravno da ima mnogo kritika povodom međunarodne supervizije i vi znate to da međunarodna supervizija nije u skladu sa budućim članstvom u EU. Ona će se morati postepeno gasiti. Stvar je kako iskoristiti prilike, a ovo je prilika da pokažete da možete iznjedriti domaća rješenja. Znači, mi pozivamo na poštivanje vladavine prava i povratak fokusa na evropske integracije”, kazao je Soreca.
U nastavku je cinično poručio da su predstavnici Trojke previše fokusirani na krizu, a ne na evropske integracije. Slično bi bilo kada bi predstavnici EU poručili Ukrajincima da su previše fokusirani na rat.
Povodom izjave Sorece Trojka je oštrijom porukom, nego što je javnost navikla, poručila da nema pregovora sa Dodikom i SNSD-om.
“Mi, zastupnici stranaka Trojke (SDP, NiP i NS), smatramo potrebnim opet ponoviti – i uradićemo to svaki put kada bjegunac od zakona pokuša da se vrati za stol ili kada bilo koji evropski birokrata proba predložiti pregovore sa odmetnicima kao dio rješenja – stranke Trojke (SDP, NiP, NS) su uvijek spremne na konstruktivan dijalog baziran na načelima i principima zaštite teritorijalnog integriteta i suvereniteta BiH, poštivanja Ustava BiH, očuvanja mira i stabilnosti, posvećenosti EU integracijama BiH, jačanju vladavine prava i ekonomskom razvoju, ali NE sa bjeguncem od zakona, odmetnutim Dodikom i njegovim SNSD-om”, kazali su u zajedničkom saopštenju.
Od Trojke se indirektno traži da uđe u pregovore sa SNSD-om, nakon niza poteza Milorada Dodika koji su zemlju doveli u sigurnosnu krizu, praktično izjednačavajući strane u trenutnoj krizi.
U slučaju da se to desi ne bi toliki problem bio politički opstanak Dodika da on nije usko vezan za poraz državnih institucija. Nemoguće je u ovom trenutku stvari vratiti na početak s obzirom da su vlasti Republike Srpske povukle niz poteza koje direktno narušavaju ustavni poredak Bosne i Hercegovine, donošenjem neustavnih zakona u Narodnoj skupštini RS-a, a onda prijeteći silom narušile postojeći sistem. Sve do momenta dok Dodik nije silom spriječio rad SIPA stvari su mogle biti vraćena na početak.
S tim u vezi politički opstanak Dodika nesumnjivo bi značio poraz države (a ne samo stranaka Trojke), tako da ishod krize ne može biti remi. U sličnoj situaciji, mada ne identičnoj, našli su se predstavnici SDA tokom pregovora o izbornoj reformi.
Tri godine ranije predstavnici EU i američke administracije su tokom pregovora o izbornoj reformi lideru SDA Bakiru Izetbegoviću konstantno nudili rješenja koja bi praktično značila, da su prihvaćena, potpunu dominaciju etničkog principa u FBiH, a posljedično i u državi, odnosno potpuni trijumf hrvatske politike. Uprkos tome, tako oblikovane prijedloge, predstavljali su “kompromisnim”, dok su istovremeno, vršili brutalan pritisak na SDA da po svaku cijenu prihvati ucjene.
S obzirom na tadašnji stav međunarodne zajednice pozicija SDA, u tom smislu, ipak je bila gora nego današnja Trojke, jer mnoge zemlje unutar EU, uprkos zvaničnom stavu evropskih institucija, a i izvan nje, ne podržavaju politiku “kompromisa” s Dodikom, a tada se činilo da razlike po pitanju izborne reforme gotovo ne postoje.
S druge strane objektivna situacija je danas za Trojku gora, jer imamo realnu prijetnju silom i konkretne poteze na terenu, što za razliku od kraja 2021. i početka 2022., u slučaju HDZ-a, uprkos porukama na zatvorenim sastancima o “neredima na jugu”, nije bio slučaj.
Možda se nekome može činiti da te dvije situacije nizu povezane, ali politike HDZ-a i SNSD-a, što je danas vidljivije nego ikad, su dobrim dijelom komplementarne. Pobjeda HDZ-a najčešće znači i pobjedu SNSD-a i obrnuto, a istovremeno poraz države, pa baš iz tog razloga vidimo da Dragan Čović ne napušta Dodika čak i u fazi otvorene pobune vlasti RS-a.
Ono što je konstanta u politici Evropske unije prema BiH jeste da uopšte ne mari za interese države, ponižavajući Sarajevo, uprkos tolikom ekonomskom, političkom i sigurnosnom utjecaju koji ima. U toj mjeri je politika EU licemjerna da stranu koja najviše insistira na evropskim integracijama, a što danas vidimo u praksi, izjednačava sa onima koji ruše evropski put. Praktično EU Delegacije Trojku identično tretira kao što je SDA tri godine ranije i to je zapravo najveći poraz Trojke, jer iz perspektive EU nije bitno ko dominira u probosanskom bloku, očito je za njih to jedno te isto.
Riječi lidera NiP-a Elmedina Konakovića izrečene tokom pregovora o izbornoj reformi u martu 2022. godine kada se zapitao “da li je pametno reći strancima ne”, a koji su insistirali na lažnim kompromisima, gurajući ne samo SDA u politički poraz već i državu, ponovo su aktuelne. Dobro je za Trojku, ali i državu, što danas predstavnici Trojke nemaju dilemu, kako postupiti prema zahtjevima stranaca.
